Flex eind november / begin december en perspectief 2021

Flex eind november / begin december en perspectief 2021

Op vrijdag de dertiende november maakte het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) bekend dat de Nederlandse economie in Q3 met nog maar -2,5% was gekrompen t.o.v. dezelfde periode in 2019. Na de recordkrimp in het corona-kwartaal en vergeleken met de krimp elders in de EU en de eerdere prognoses, viel dat enorm mee. Op 24 november werd de ABU MarktMonitor van periode 11 (oktober, zeg maar) uitgebracht. Totaal bleken de uren nog met -7,5% gedaald t.o.v. 2019, dus de uitzendmarkt was nog niet terug van weggeweest, maar vergeleken met de mega-krimp in het corona-kwartaal van -23,2%…

Zwaluw

Bovendien maakte de ABU MarktMonitor duidelijk dat in oktober de Industrie-omzet weer licht gegroeid was, met +1,6% t.o.v. vorig jaar. Dat kun je beschouwen als die eerste zwaluw die nog geen zomer maakt, maar ‘m wel voorzichtig aankondigt! Want de geschiedenis leert, dat als die Industrie-omzet van uitzendbureaus weer boven 0 komt, dat er dan ergens groei & bloei in de lucht hangt voor de nabije toekomst. De totale omzet deed nog -2,0%, maar als je dat dan afzet tegen de krimp van -17,7% in het corona-kwartaal…

Op 30 november kwamen de CBS-cijfers over de omzet van de totale flexbranche (SBI-code 78) in Q3 binnen: een krimp van -11,1% (jaar-op-jaar). Dat was alweer een stuk minder afname dan de -16,6% van het corona-kwartaal. Die omzetontwikkeling liep keurig mee met wat de ABU MarktMonitor eerder al liet zien (-10,7% in Q3, en die dus over oktober al een kleine groei van de Ind-omzet liet zien).

Op 9 november had de VvDN, de Vereniging van Detacheerders in Nederland, al laten weten dat de omzet in de detacheringsmarkt in Q3 met -9,4% was gekrompen.

Ook in de grafiek: het totaal-overzicht van de omzet-ontwikkelingen in Q3 van de flexbureaus in Nederland met een beursnotering; met vooral stevige krimpcijfers van de grote multinationale, vooral generieke concerns.

Tech op kantelpunt

Tech uitzenden wordt altijd had geraakt in recessies, en veert daarna weer snel en sterk op – zie ook de eerste grafiek. Dit keer is tech uitzenden veel harder geraakt dan in eerdere recessies en dan de andere uitzenduren, zowel in de metingen van de ABU MarktMonitor als in de CBS-statistieken. Tegelijk groeide het aantal vaste contracten in Tech beroepen alweer in 2020 Q3, zo bleek uit de CBS-data op 13 november. En dat tegen de achtergrond van een langjarige, structurele daling van het aantal technische banen op de Nederlandse arbeidsmarkt.

Zo kom ik tot de volgende trendbreuk-stelling: vanwege de recente mega-krapte (al de 3^e keer deze eeuw) en ook de uitdagende vooruitzichten dienaangaande, willen werkgevers technici nu eerder vaste contracten aanbieden, en de relatief sterke flexgroei in Tech beroepen van het afgelopen decennium althans gedeeltelijk terugdraaien; de WAB met z’n hogere kosten voor flex zet daar waarschijnlijk nog extra druk op. Het traditionele uitzenden van technici zal daarom waarschijnlijk niet op het pre-corona niveau terugkeren. Het uitzenden van buitenlandse technici zal niet makkelijk zijn (elders in Europa zet sterke vergrijzing druk op het aanbod), maar kan wel soelaas bieden. Maar flexbureaus / detacheerders die hun flexkrachten een vast contract durven aan te bieden, met een onmisbare werkpropositie, zullen hier grote stappen kunnen zetten.

Inkoop in jubelstand

En toen kwamen op 1 december de gegevens van de Nederlandse inkoopmanagers binnen: die hebben er duidelijk zin & vertrouwen in! Met een PMI (Purchase Managers Index) van 54.4 (een supersterke voorspeller van de economische groei; 50 = stabilisatie, >50 = groei) – de hoogste score in dit corona-jaar, sterker nog: in zowat 2 jaar – zien ze de zon nu echt opkomen.

Minder flex, meer uitzenden

Naast al die positieve berichten over herstel na het corona-kwartaal en goede perspectieven voor 2021, heeft flexwerk de afgelopen dagen ook nog even behoorlijk wat andere aandacht in de media gekregen. Zo schreef het FD afgelopen weekend over de vrije val van flexwerk in het corona-kwartaal, en kwamen de Telegraaf en NOS.nl met een soortgelijk verhaal vanwege een vers rapport van het Platform de Toekomst van Arbeid (PTA), ‘Naar een schokbestendiger arbeidsmarkt’.

Blijkbaar zijn velen verrast en ontdaan door die typische flex-ontwikkeling in een recessie. Maar flex en vast reageren altijd wezenlijk verschillend op de economie c.q. de conjunctuurgolf, bijna tegenovergesteld zelfs, zie mijn grafiekje.

Uitzendkrachten waren ook in de crises van 2002, 2009 en 2012 ‘de klos’; zzp’ers en interne flex niet of nauwelijks, en vaste contracten pas na een paar kwartalen. Deze keer is de interne flexschil (tijdelijke contracten, al dan niet met uitzicht op vast, oproepkrachten) ook hard geraakt, de zzp’ers zijn gemiddeld best wat minder uren gaan werken, maar de vaste contracten zijn nog gegroeid!

Dat heeft allemaal te maken met deze zeer bijzondere, historische mix: 1) de krappe arbeidsmarkt vanaf 2018, de 3^e keer alweer deze eeuw, dus werkgevers gingen sneller vaste contracten uitdelen + 2) de WAB maakte flex duurder + 3) de totaal onverwachte en volledige lockdown, waar door werkgevers snel en sterk op werd gereageerd.

Zodra de economie herstelt, zijn de uitzendkrachten weer ‘het feestvarken’ – zij krijgen dan altijd een groot deel van de werkgelegenheidsgroei. Als straks in 2021 de economie weer aantrekt, is de kans dus groot dat de flexwerkers gewoon weer eerst aan bod komen – zie de grafiek, met de geschiedenis van de afgelopen decennia.

Maar! Met het recente TNO/ABU-rapport over de toekomst van flex verwacht ik (o.b.v. de nieuwe constellatie van krapte + WAB + wendbaarheid) dat het herstel van de tot voor kort enorme interne flexschil niet meer volledig zal zijn, en dat van uitzendkrachten, gedetacheerden en zzp’ers juist sterker.