Domme vragen over riooldeksels en pinguïns met sombrero’s

Ze zeggen dat domme vragen niet bestaan. Nou, misschien niet op school maar wel binnen een professioneel selectie interview. Persoonlijk heb ik als recruiter nooit het nut begrepen van gekke vragen als ‘Wat doe jij met 1 miljoen pingpongballen?’ en dus stel ik deze nooit. Lange tijd heb ik gedacht dat niemand in recruitment dit soort vragen stelt en dat een broodje-aapverhaal betreft. Totdat ik onlangs een artikel over brain teaser questions in recruitment onder ogen kreeg.

Ik ben nog steeds in shock over wat ik daarin las.

Gekke selectievragen

Om warm te draaien en de lachspieren te activeren, alvast een paar voorbeelden van gekke vragen:

• Wat doe je als je 1 miljoen hebt om je beste ondernemersidee te lanceren?
• Zou jij solliciteren op een baan met 1 miljoen op zak?
• Als je gekrompen zou zijn tot het formaat van een muntje en je zat opgesloten in een blender, hoe kom jij daar dan uit?
• Waarom zijn rioolputdeksels rond?
• Als je 1 provincie zou moeten verwijderen, welke zou dat zijn?

Het internet staat vol met dit soort vreemde selectievragen die in recruitment gebruikt worden om te selecteren: een liedje om je werkethiek te beschrijven, roze olifanten die in een koelkast zitten, pinguïns met sombrero’s die de kamer binnenlopen. Of deze – Machiavelli had ‘m kunnen bedenken – ‘We hebben nog een gesprek met een andere kandidaat. Heb je liever dat we met hem in gesprek gaan en de beste kiezen, of zullen we de selectie baseren op kop of munt?’. Als je denkt dat alleen kleine, niet professionele bedrijven deze vragen stellen, dan vergis je je. Bovenstaande vier vragen zijn gesteld tijdens interviews bij respectievelijk Amazon, Forrester Research, Google en Goldman Sachs.

Wat moet een sollicitant hiervan wel denken?

Met deze vreemde, zo niet absurde vraagstelling van een aantal toch zeer serieuze bedrijven in mijn achterhoofd, verplaats ik me even in schoenen van de sollicitant. De gemotiveerde kandidaat die zich, na een reis van anderhalf uur, op maandagochtend om 09.00 uur meldt voor zijn sollicitatiegesprek. Bloednerveus, zondagavond al de beste outfit klaargelegd, schoenen gepoetst, de wekker op zes uur en dan… pats boem, openingsvraag 1: welke provincie wilt u verwijderen? En door voor de hoofdprijs: waarom zijn putdeksels rond? Dodelijk voor je candidate experience.

Geen wonder dat sollicitanten soms in de wachtruimte rondkijken of er misschien een verborgen camera hangt (is echt gebeurd). Je zou zomaar in Bananasplit of Funniest Home Movies (voor de wat jongere generatie) terecht kunnen komen. En waarschijnlijk voelt de kandidaat zich na deze vragen net als Greg in dit hilarisch interviewfilmpje. 

De logica van recruitment

Grote bedrijven die deze gekke vragen stellen, zit daar misschien wel een logica achter? De afdeling recruitment van Google heeft namelijk ooit serieus bedacht dat deze vragen de kwaliteit van selectie zouden verbeteren. Recruiters noemen dit brain teaser questions. De bedenkers geloven dat deze vragen helpen om de beste kandidaat te selecteren. Ze zullen het wel weten, want Google staat toch niet bekend als een dom bedrijf.

Brain teaser selectievragen als ijsbreker

Soms hoor je het argument dat het ijs kan breken. Een sollicitatiegesprek is voor de meeste mensen geen routine en er schuilt iets ongemakkelijks in jezelf moeten verkopen. Trust me: brain teaser questions maken het geheel nog ongemakkelijker. De meeste hackende security specialisten vinden het niet prettig om te praten over persoonlijke dingen, laat staan over pingpongballen. Mijn tip: wil je het een kandidaat gemakkelijk maken: begin dan met een gemakkelijk onderwerp. Een brain teaser selectievraag leidt in de regel tot een ongemakkelijk kijkende sollicitant op zoek naar de bedoeling van de vraag en het juiste antwoord. Dat helpt jouw kandidaat (meestal) niet om te ontspannen.

Stel gewoon de goede selectievragen

Veel brain teaser questions dagen een kandidaat uit met een abstract probleem. Soms zijn deze context gerelateerd, bij Google moet je de mogelijke verdiensten via Google Ads berekenen. Maar meestal staan ze ver van de realiteit af. En daarin schuilt een risico. Terug naar het voorbeeld van Goldman Sachs waar de kandidaat mag kiezen tussen doorpraten of kop of munt. Waarschijnlijk wil de recruiter weten hoe risico avers de kandidaat was. Op zich geen gek criterium. Maar als je de toekomst van de sollicitant op het spel zet loop je vast. Wie kiest voor kop of munt toont lef maar krijgt het verwijt dat hij niet overtuigd is van zijn eigen talent en liever het lot laat bepalen (gebrek aan zelfvertrouwen?).

Voorgekookte antwoorden

Een veel gehoorde opmerking is dat deze recruiters voorgekookte antwoorden willen voorkomen want niemand verwacht een vraag over roze olifanten. Maar wat is er mis met voorspelbaarheid, duidelijkheid en voorbereiding? Een sollicitant mag zich voorbereiden op kritische vragen en gaat dan niet per se onwaarheden of clichés vertellen. Binnen een open gesprek kan je met kritisch doorvragen en fact checking door oppervlakkige antwoorden heen prikken. Facebook gaat nog een stap verder en stuurt de interviewvragen ter voorbereiding toe, zodat de kandidaat zich wel moet voorbereiden.

In Nederland kom ik weinig voorbeelden van dit soort vreemde vragen tegen en ook in Amerika heerst weerstand tegen brain teasers in recruitment. Google’s Laszlo Bock zegt in een artikel over Big Data dat na analyse van aannamebeslissingen brain teasers een ‘complete waste of time’ bleken te zijn en Google is hier dan ook mee gestopt.

Brain teaser questions horen in recruitment

Brain teaser questions horen niet thuis in recruitment. Ik hoop dat jouw kandidaten tijdens het sollicitatiegesprek niet een blender uit elkaar moeten schroeven om te onderzoeken hoe ze hier uit kunnen komen. Mocht je als recruiter toch – ondanks deze blog – vreemde vragen willen stellen of je als sollicitant je hierop willen voorbereiden: voor een paar eurocenten koop je bij Amazon dit boek: https://www.amazon.co.uk/Brain-Teaser-Interview-Questions-Answers-ebook/dp/B00E43XD76.

Dit artikel verscheen eerder op HetRecruitingKantoor.nl